English

Cyberstalking

E bula tu na vakamurimuri lawaki kei na veivakasosataki, ia na Initaneti, sa vakarawarawataka sara vei ira era na dau vakayacora me ra cakava me isema ni veika era dau cakava tiko, se sa caka ga ena initaneti. Na veitaratara wasoma sega ni gadrevi oqo mai vua e dua tale na tamata e sa ca sara vakalevu na kena icavacava vua na tagane se yalewa ka leqa kina kevaka ena vinaka, na voravora kei na madua, kei na leqa ca kei na lecaika ni vakasama.

Na Cyberstalkers e rawa ni dua na vulagi se tamata ko kila (e rawa ni ko ira na nomu itokani e liu) ka vuqa tu na inaki duidui. Na levu ni sinai ni vakasama ka sega ni tarova na veitosoyaki mai na dua na sala ena initaneti ki na dua tale me yacova ni sa taucoko na takosovi ni initaneti. Era dau rawata wasoma na kemu itukutuku ena nomu initaneti me baleta na veika matailalai ni tamata yadua kei na veika vakailavo, veiwekani, veimaliwai,na cakacaka kei na nomu itikotiko .

Na Dredre Namaki

  • iVakatakilakila butakoci – tu kina na veika mareqeti baleti iko ko lewa.
  • Ni tauri vakailoa na nomu akaude ena initaneti
  • Ni tauri ka vakayagataki ni itukutuku ni nomu veitaratara
  • Kunei ni vanua kei na vakadidike ni GPS ena talevoni veikauyaki, na misini ni vakasaqaqara se spyware ena talevoni.
  • Na itukutuku vakailasu baleti iko ka biu ena veikilai raraba kei na veivanua tale eso
  • Na biu ni veika ca tawa kilikili ena mataveilawa, na bulogo kei na vanua ni veikilai raraba ka baleti iko
  • Nona vakadamurimuri iko edua ka cakava me muri ira eso tale ena initaneti ena yacamu ka mo beitaki kina.
  • Nomu sega ni vakabauti ena tabana ni veikilai raraba kei na sala tale eso ni initaneti ena veitikotiko.
  • Nomu sega ni vakabauti ena nomu vanua ni cakacaka
  • Ciqoma na veivakarerei ena imeli livaliva /itukutuku totolo.
  • Veivakamuri se veivakasosataki vei ira na wekamu, itokani se vuli vata (ka rauta ni 21 na tamata era semati vei koya ka vakaleqai)
  • Vakayagataki ni nomu iyaloyalo
  • Eso era sa vakacudrui me ra valuti iko
  • Toso cake ni ivalavala kaukauwa vakayago
  • Na dau vakamumuri taura na nomu akaude ena initaneti
  • Na veileqa ka yaco muria mai na yalobibi, taqaya.

Taqomaki iko mai na Cyberstalking

  • Raica lesu na itukutuku ena initaneti me baleti iko ka me lailai ga
  • Dau veisautaka ena veigauna na nomu meli livaliva kei na vosanicuru me baleta na Initaneti maroroi
  • Rai lesuva na nomu tukutuku vakaitaukei kei na ituvatuva ni tataqomaki
  • Levea na veitalanoa raraba
  • Raica me vakavoui na itataqomaki kina nomu komupiuta kei na talevoni veikauyaki
  • Vakadeitaka na nomu isema hub/router e dola tu na itataqomaki
  • Vakavo kevaka ko vakayagataka tiko e dua na tabana ni mataveilawa taqomaki, kakua ni vakauta se ciqoma na itukutuku vakaitaukei ni vakayagataki na WiFi raraba
  • Yalana na itukutuku ni tamata yadua kei na veika vakailavo ko wasea ena initaneti kei na tautuba talega
  • Vakatavulici ira na itokani, matavuvale kei na itokani vakacakacaka ena veika dredre era tiko

Kevaka o sa rawai mai vei Cyberstalking

  • Kumuna vata kece na itukutuku me ivakadinadina levu ko rawa ni rawata
  • Ripotetaka na veivakamuri vei ira na ovisa
  • Vakasaqara na veivuke kei na veitokoni mai na vei soqosoqo veiganiti ena nomu vakasaqaqara ‘cyberstalking’ ena initaneti
  • E vuqa na vanua ni veikilai ni veimaliwai e tiko kina na sala ni kena ripotetaki na veika vakaoqori, me vaka na iVolamata, caliditaki eke. Na Twitter e tiko talega kina na ibulukau ni veivakacacani ni Tweet ena apps kei na kena mataveilawa

See Also...

Vakamacala ni veivosa

A Glossary of terms used in this article:

iVakatakilakila

E dua na iyaya vakayago, me vaka e dua na kadi vinaka, e vakayagataki me vakadinadinataki ira na vakayagataka.