English

iYaya Lasutaki

Na iyaya lasutaki vakamatavulo e dau caka me vaka na kena dina – era sa bulia ka volitaki ena vuqa na yabaki, ia na tubu ni initaneti sa rawarawa sara ki na vuqa na dau cakacaka iyaya lasutaki mera volitaki kina e levu cake na iyaya vei ira e vuqa na tamata. E vuqa era sa maqosa dina ka voleka sara me sega ni kilai e dua na vakamatavulo mai na ka dina. Na iyaya vakamatavulo e dau volitaki wasoma ena initaneti e okati kina na dau droini isulu kei na kato, kaloko ni liga, iyaya vakalivaliva kei na sasauni. Na kena rawa ni yaco na lavetaki butako ni CD, DVD, qito kei na parokaramu ni komupiuta e sa lutusobu ia na lavetaki (downloads) ka saravi sa yaco me vakayagataki vakalevu.

Na vakarautaki kei na volitaki ni iyaya lasutaki e cala vakalawa. Na voli ni iyaya lasutaki, e sega ni cala vakalawa, kevaka sara mada ga o cakava tiko ka ko kila vinaka tiko. Ia, e vuqa na vuna e sega kina ni dodonu mo cakava.

Na cala namaki

Sa vakakina, na iyaya lasutaki e dau lolovira na kena ivakarau dina ka sega ni rairai vinaka, mevaka ena isulu, ena iyaya vakalivaliva, cakacaka talega. E sega beka ni ganita mevaka na inaki.

  • Na iyaya lasutaki ni volivoli e rawa ni biuta na nomu taqomaki (se o ira tale eso) ena kena ka bibi. Na iyaya vakamatavulo ni livaliva e sega ni vakatovolei me vaka na kena ka yaco vei ira na ka dodonu, ka rawa ni vakavuna na kidacala se vakavuna na kama. Na iboi vakamatavulo kei na isasauni ena rawa ni tiko kina na ivakatagedegede cecere ni wainimate gaga.
  • Eso na mataveilawa kacivaki kei na volitaki ni iyaya lasutaki e rerevaki me vakayagataki ena nomu ivakamacala ni veika matailalai e rawa ni vakailoataki ni taqomaki, kei na/se nomu komupiuta se misini ni talevoni veikauyaki tiko ena malware.
  • Na voli iyaya lasutaki e vakacacana na bisinisi ni buli yaya ni veika dina, kei na bula ni nodra tamata cakacaka. E vakalailaitaka talega na levu ni ilavo e curuma na noda vanua ni bula vakabisinisi.
  • Eso na iyaya lasutaki era sa vakarautaki tu ena kena vakayagataki na tamata cakacaka bobula.
  • Na lako mai ni volitaki ni iyaya lasutaki e dau vakayagataki wasoma ena vakailavotaki ni veika vakarerevaki me vaka na tamata smuggling, veivakabobulataki kei na veiravuravuti.
  • Na veika matailalai o vakacuruma ena dua na mataveilawa e volitaka na iyaya lasutaki e rawa ni vakaisinitaki ena dau butako, me kena ivakaraitaki, e rawa ni ra vakaduria eso tale na mataveilawa sega ni vakalawa ka volai tu kina ko iko me kena itaukei.
  • Vakarautaki kei na volitaki ni iyaya me baleta na veika vakailavo ena kena vakayagataki e dua na vakatakilakila tudei ka sega kina na veivakadonui ni kena itaukei e cala ka kauta mai na itotogi bibi, okati kina na itotogi kei na/se vakauti ki vale ni veivesu.

Kevaka o sa temaki mo volia na ivoli lasutaki

  • Ia, na ka e gadrevi mo na taura e dua na iyaya, ka sega ni vakila taumada niko volia e dua na kena mataqali lasutaki, me baleta na vuna e volai toka e cake.

Na sala me levei kina na voli iyaya lasutaki ko sega ni kila.

  • Volivoli walega mai vei ira na dau volivolitaki dina o kila ni dina mai na veika o sotava se vakatutu. Wilika na forums kei na blogs.
  • Raica na tuva vosa ni mataveilawa kei na sipeli – okati kina na sipeli ena itikotiko ni mataveilawa. Na dau lawaki e dau lailai na veisau ena itikotiko me vakalialiai iko mo vakabauta ni sa ka dina. E dau vinaka duadua me da taipataka na mataqali ena itikotiko o kila ni dodonu.
  • Kevaka o volivoli mai na dua na vanua vakaraitaki, raica na pepa ni vakoroi nei dauvolivolitaki (seller), ka wilika na railesu.
  • Dau qarauna na iyaya kacivaki ena vanua ni vakauitukutuku raraba se ena itukutuku vakacurumi (text).
  • Raica me laurai kevaka e tiko e dua na nona itikotiko ni vakau meli na dauvolivolitaki (seller), ka sega ni dua ga na kato meli se itikotiko ni imeli.
  • Raica me baleta e dua na lawatu ni vakasukai ni iyaya se vakadeitaka. E vuqa na dau veivoli lawaki ena sega ni solia oqo.
  • Kevaka e dau soli e dua na iyaya sau levu, tarogi iko se cava e yaco kina na ka oqo.
  • Raica me taqomaki na tabana ni sausaumi – wilika na noda tabana ni ivakasala.
  • Kakua ni sauma na iyaya ena kena vakadewataki na baqe, e dua na kerekere me baleta na sausaumi ena sala oqo e dau vakaraitaka e dua na scam, ka na sega ni vakadonuya na nomu baqe me saumi lesu na nomu ilavo.

Vakamacala ni veivosa

A Glossary of terms used in this article:

Ulo/Bacaniqele (Worm)

E dua na mataqali virasi ka rawa ni tete yani ki na veitaratara e sega ni gadreva e dua na tamata me vakayacora vakakina.