Lavelavetaki

Na Dredre Namaki

• Na leqa ni veika vakamisini (me kena ivakaraitaki, na leqa ni hard drive ka dau yaco veitaravi).
• Na vakacalaka ni bokoci ni files.
• Na Butako.
• Kama, waluvu, na vakacacani ena vakacalaka.
• Na vakacaca ni virasi se spyware.
• Bokoci ni file ena gauna ka cicivaki kina na veivakavoutaki ni parokaramu.

Na itukutuku ena nomu komupiuta e rawa ni okati kina na nomu ivola, itaba, ivakatagi, vidio kei na veitaratara – ka vakakina na nomu initaneti. Na komupiuta hard drive ena gauna oqo e rawa ni taura e vakaitamera na ivola itukutuku, ka na yaco kina na isau ni yali ka yaco mai na dua vei ira na veika oqo me ca sara vakalevu. Na kena revurevu e rawa ni inconvenient, vakavuna na nuiqawaqawa, kania na gauna ka sau levu.

Me Taqomaki Tiko Ni Nomu iTukutuku

Lavelavetaki sa vakarawarawataka vei iko mo taqomaka na nomu itukutuku ena nomu lavetaka ka laki maroroi ena dua tale na vanua mai na nomu hard drive ni komupiuta

Sa vakarautaki tu eso na iwalewale duidui ni kena lavetaki na nomu itukutuku. Se cava ga o digitaka, sa ka bibi me da vakaraica na veika oqo:

• iTuvatuva me baleta na kena yali taucoko ni nomu itukutuku (me kena ivakaraitaki, butakoci ni dua na laptop ka tiko kina na nomu itukutuku taucoko).
• Kevaka sa lavetaki na itukutuku ena dua na hard drive mai taudaku, raica me na maroroi tu ena tani na vale me tarovi kina na butakoci ni nomu itukutuku se vakacacani vata kei na nomu komupiuta.
• Kevaka e rawa ena nomu misini lalai, taqomaka na i lavelave ena vosanicuru me taqomaki kina na kemu itataqomaki.

Na imatai ni gauna e lavetaki cake kina na itukutuku, ena lavetaki taucoko sara. Na veilavetaki tale e muria ena vakuria ga na imatai ni lavelavetaki. E vuqa na iwalewale ni lavelavetaki vou e digitaka ga na mataqali vakarau ena vakayagataka vakataki koya.

iVakarau Ni Lavelavetaki

E rua na iwalewale lelevu ni lavelavetaki ni nomu itukutuku e tiko. Mo digitaka na kena mo vakayagataka, e dodonu mo vakasamataka na kena rawarawa ni vakayagataki, totolo, kena isau kei na nomu ivakarau ni bula.

Na Hard Drive Veikauyaki

E dua na hard Disk e taudaku e totolo ka sala vinaka ni lavetaki na nomu itukutuku kece sara. Sa tu na kena veimataqali mevaka na kena e na vakacobara yani ki na nomu USB port ni komupiuta, se sema ki na nomu isema sega ni vakawa ni veitaratara. E vuqa maqosa na kena vakarautaki ka rawa ni ra maroroi vakarawarawa ena dua na vanua.

Oqo e tiko mai na 320 Gigabyte (320,000 Megabyte) na mataqali, kei ira era tiko e na 4 Terabytes (4,000 Gigabytes), na isau e veidutai ga kei na kena levu. Me vakamatatataka vei iko na vakasama ni levu na vanua ni mamaroroi era vakayagataka, e dua na itaba vakarauta ga ena dua na itaba veilawa livaliva se na talevoni itaba veilawa ena tiko ga ena loma ni 1 kei na 5 Megabytes. E dua na file ni sere ena MP3 era tiko ena 3 kei na 8 Megabytes. Ena loma sara mada ga ni 320 Gigabyte draiva sa cavuti oti e cake, sa rawa mo vakayagataka e 100,000 na itaba vakarauta ga se ivakatagi me 64,000 na ivakatagi.

Eso na hard drive veikauyaki era vakarautaka e dua na ‘dua na tatara’ e lavetaka nomu itukutuku ena tarai ni dua na bulukau, se o koya ga vakataki koya ena gauna sa gadreva kina.

Sa ka bibi sara me vakatovotovotaki ni itukutuku o sa lavetaka tiko ena nomu hard drive veikauyaki e rawa ni sa tauri kevaka e gadrevi. E dodonu mo vakatovolea oqo ena nomu vakayagataka e dua tale na komupiuta me vakadeitaki kina ni sa tautauvata na kena ikarua – ka rawa ni tauri mai – ena gauna ni yali ni nomu komupiuta sa tiko rawa.

Na Lavelavetaki Ena Initaneti (Lavelavetaki ena O)

Na vakayagataki ni initaneti (e kilai talega me ‘Lavelavetaki ena O’) e torocake tikoga na kena kilai levu baleta na ikuri ni veitaqomaki kei na isau lailai.

Sa rawa mo lavetaka e dua se rua na itukutuku se itaba ki na lewe taucoko ni nomu komupiuta, ka sega ni yalani na vanua ni primary stor. Eso na dausoli-ka e solia edua na veimaroroi sega ni saumi, ia e yalani na i sau ni lavelavetaki e sala vata kei na levu ni itukutuku e maroroi.

E vuqa tu na dausoli-ka ena initaneti. Oqo e okati kina na dausoli veiqaravi ena initaneti (ISPs), na parokaramu ni tataqomaki ena initaneti dauveivoli eso kei na kabani me vaka na Apple kei na   iCloud – vei ira na kena dau.

Sa toso cake tikoga, na kena vakayagataki na O sega walega ena lavelavetaki vakatalega kina e na mamaroroi ni primary storage. Oqo ena rawa kina vei iko mo raica na nomu itukutuku mai na dua na komupiuta, talevoni vuku se tebeleti ena dua na vanua e vuravura ka sega ni kauta vata kei iko na itukutuku, vata kei na kena dredre ni tataqomaki. Ni ko vakayagataka na O me baleta na mamaroroi ni Lalai e vakadeitaka talega na veitaqomaki ni kena maroroi na nomu itukutuku ka vakakina na kena maroroi ni lavetaki ni itukutuku. Oqo ena walia e vuqa na veika dredre e semati ki na itukutuku maroroi ena nomu komupiuta.

E dua na ivakaraitaki ni tiko rawa ena initaneti e rawa ni kunei eke

iVakasala Tale Eso

Kakua ni vakayagataka na USB, katokatoni na CD se DVD mo lavetaka ki na nomu itukutuku. E dina ni rairai sega ni sau levu se iwalewale rawarawa na kena irairai, era wasea na veika e yalani ka rawarawa talega na kena yali se butakoci. Na CDs kei na DVDs era sa berabera talega ni vakauta na nomu itukutuku.