Na ka dina, ni tiko e dua na kaukauwa levu cake ni veivakamavoataki mai na ka e cakava na itubutubu, ka yaga sara me kakua ni yaco ga mai, ka vosa vua na gone ena dua na sala e veiganiti kei na nodrau yabaki. Sa bibi sara, me matata ni ra sega ni cakava e dua na ka cala, ka nanuma tiko ni oqo e sega ni dua na ka me na totogitaki.
Era dau lomatarotaro na gone … sai koya na ivakarau era vuli ka vakatorocaketaki kina. Kevaka e raici ira tiko na luvemu na lewe ni vola ni uabula, vakamacalataka ni mataqali iyaya vakaoqo e nakiti vei ira na qase ka sega ni vakaluveni, ka raica vata eso na tikina era na kunea kina na kena vakataucokotaki, ia e tautauvata na veika e baleti ira na yabaki ni bula. Vakayaloqaqataki ira mera taro.
Kevaka era na tekivu vakaraitaka na gone qase cake na nodra rawa ni yacova na initaneti me ra vakaraitaka e dua na ivakarau ena initaneti baleta na ka era raica, tekivutaki e dua na veitalanoa vata kei ira me baleta na levu ni gauna era tiko kina ena veivanua vakaoqo kei na so na veika dredre.
E tiko e dua na leqa ena kedra maliwa na tagane kei na yalewa mera na mai raica na mataqali iyaloyalo vakasisila era raica ena initaneti, me vakataka na veiyacovi. Sa ka bibi sara mo tukuna vei ira ni sega ni vakaoqo, ka o na gadreva beka mo cokovata kei na dua na veitalanoa me baleta na veimaliwai.
Me kena ilutua, kakua ni madua ni vakayacori na veivosaki vakaoqo kei ira na luvemu, sa idola ni nodra vakarautaki mera laki tagane ka vakaitabaqase.
Qaqarauni Vakamisini
Vakakina na kena dau vakayacori tiko e veigauna na veivosaki vata kei na luvemu, e tiko e vica na isasabai vakamisini e rawa ni o biuta ena dua na vanua:
Na vakatulewa ni itubutubu ena nomu komupiuta se talevoni veikauyaki
E voleka ni sega ni cala, na komupiuta kei na misini lalai veikauyaki me ra volitaki ena kena vakayagataki na lewe ni veivanua era vakaiyaragitaki me ivakatagedegede ni kena ivakarau vei iko, me vaka e dua na itubutubu, me itatarovi kina na lewena o sega ni vinakata na luvemu (se vua e dua tale na lewe ni akaude) me rawa ni curuma. Na iyaya ni cakacaka oqo e rawa ni laurai ga ena sikirini ni lewai ni komupiuta se so tale na misini ni iyaya. Kevaka e vakatitiqataki na iwalewale ni kena rawati ka tuvanaki na veika oqo, raica na veivuke ena initaneti se taroga na nomu retailer.
Parokaramu ni lewa ni itubutubu me voli se lavetaki
E tiko e dua na iwiliwili levu ni brands kei na mataqali misini ni veiqaravi ni itubutubu me baleta na komupiuta kei na misini veikauyaki. Digitaka e dua na dauveivoli levu ka dina e vuravura raraba, ka wilika na railesu kei na vakatutu.
Sa vakakina, na nodra rawa ni vakasavui iko tani mai na lewe ni iyaloyalo vakasisila kei na iyaloyalo voravora, me muduki tani kina na nona rawa ni raica na luvemu. E rawa mo ni tuva eso na itukutuku kevaka era tiko eso na luvemu era duidui yabaki ni bula era na raici na komupiuta se so tale na iyaya.
Ena so na gauna, na itatarovi oqo e rawa ni yaco se ena dua na vanua, me kakua kina ni rawa vua na luvemu me raica eso na tikina tawacala, se ena so na gauna ena rawa me ra raica na tabana e sega ni veiganiti kei na nodra yabaki ni bula. E vuqa era na laiva mo ni buloko se unblock na tikina me solia vei kemuni eso tale na lewa.
Eso na parokaramu ni lewai ira na itubutubu era na rawa ni raica na itavi qaravi ena initaneti nei luvemu, mo raica kina na mataveilawa cava era sa sarava tiko kei na balavu ni gauna era tiko kina ena initaneti. Eso e solia talega vei iko na ripote ni nona itavi qaravi ni vakasaqaqara veimaliwai na luvemu.
Eso na parokaramu e rawa kina vei iko mo tuvanaka na gauna me iyalayala kina na itavi qaravi ena initaneti ni luvemu ka sogoti ki na initaneti, se ki na so na mataveilawa ena so na gauna ena dua na siga. E rawa ni o tabonaka na veikilai ni veimaliwai kei na vanua ni veivakamarautaki ena gauna e nakita tiko kina na luvemu me cakava na nona cakacaka e vale.
E rawa ni o raica na parokaramu ni initaneti ena dua ga na gauna mo veisautaka kina na blocked unblocked sites, ni sa qase cake na luvemu. Me vaka ena parokaramu ni komupiuta kece sara, sa ka bibi sara me da vakayacora na veika me vakadodonutaki ke vakaraitaki.
Na tabana ni dauveqaravi ni vakatulewa ni itubutubu ena initaneti (Internet Service Provider Parental Controls)
E vuqa na dausoli veiqaravi ena initaneti (ISPs) e vakarautaka talega na nodra lewa na itubutubu na parokaramu ni lewai ira na itubutubu, me vaka na parokaramu ni komupiuta o volia, e rawa ni sogota na lewena. O ira na kasitama eso na ISPs e rawa ni ra curuma na vanua oqo na galala ni veiqaravi.
Eso na veitaratara veikauyaki e vakarautaka talega na nodra lewa na itubutubu ena initaneti me ra vakatulewa kina. Vei ira eso, oqo e sa tuvanaki tu ena sega ni caka. Kevaka o sega ni vakadeitaka ni yaco oqo, se dua tale na nomu taro se kauwai, veitaratara ki na nomu dau ni misini veikauyaki mo tiko ena yasana taqomaki
Na misini lalai tale eso ni initaneti me vaka na qito consoles e dau vakaraitaki kina na parokaramu ni lewai ni itubutubu me vaka e dua na itubutubu, sa rawa mo ni vakaduria ka vakayagataka.
E vuqa na sala ni retio yaloyalo ena veiqaravi e gadrevi kina na loka ni vosanicuru me vukei iko mo taqomaka na luvemu mai na sarava na veiparokaramu ka ra veidabui tu me baleta na nodra yabaki ni bula.