Mataveilawa ni vakatautauvata taki ni isau

Sa tubu cake vakatotolo sara na vakatautauvata taki isau se ‘vakasoqoni’ ena veiyabaki sa oti. Vakararaba, era matataka e dua na ikalawa levu ki liu – na kena rawa ni ko rawata na veika yaga ka vinaka mevaka na nomu volia na inisua, veiqaravi vakailavo, veiqaravi, talevoni kei na ivoli tale eso ena kena totolo ka rawarawa – ka na tubu cake sara vakalevu me vaka na kena tubu na volivolitaki ena initaneti. Ko na rairai calata beka na ilavo maroroi kevaka ko sega ni vakararavi ki na vanua e vakatauvatani kina na isau. Ena kena gadrevi mo vakayacora vakakina, sa gadrevi mo vakadeitaka ni sa dodonu vinaka sara na itukutuku e vakaraitaki vei iko, ena kena tikini siga kei na dodonu ni kena ivakarau.

Na Dredre Namaki

E rawa me wasei na nomu itukutuku ena mataveilawa kei na bisinisi tale eso.
Ko na sega beka ni rawa ni ciqoma na i sau vinaka kei na sega ni volai ena kena ivakarau vinaka duadua baleta ni so na isau e sega ni okati tiko ena veivoli.
Eso na mataveilawa e sega ni rawa me ra ciqoma na kudru.
Ena vica na wiliwili lalai, sa semati kina na mataveilawa mai na vanua ni vakatauvatani ni isau – se na vanua e tiko kina na kena mataveilawa – e rawa ni veilali ka lasutaki.
Na imeli livaliva lasutaki ka kerea na curu ki na kadi ni sausaumi, ka lasutaki tiko ni lako mai na mataveilawa ni veidutaitaki ni isau, ia ka lako mai vua na lawakica.

Vakayagataki ni vanua ni vakatauvatani ni isau ka taqomaki

Taqomaka na nomu itukutuku ena raici ni isau ena vanua ni vakatauvatani isau kei na kena ivakarau baleta na itukutuku kei na itataqomaki
Kevaka o sega ni vinakata me soli yani na nomu itukutuku vakaitaukei vei ira eso tale na ilawalawa kabani, vakadeitaka ni tiko vei iko na kaukauwa mo ‘lako tani’ ena nomu vakayagataka na mataveilawa, me kena ivakaraitaki ena nomu toqa e dua na kato mo kaya ni ko sega ni solia na nomu veivakadonui me wasei kina na nomu itukutuku vakaitaukei.
Cakava na ivakatautauvata taki ena nomu kerea na macala eso ka veivuke vakalevu vei iko, me kena ivakaraitaki e sega walega ni kena isau ia kena soli na inisua kei na lawatu me vakarawarawataka na ivakarau ni dinau.
Raica kevaka e dau vakaraitaki na kena macala, kena yaga, kena isau, kena kilai kei na veika e tukuni tiko ena mataveilawa me baleta na kena dau vakavoui na itukutuku me basleta na isau kei na kena tu vakarawarawa na iyaya.
Vakayagataka e vica na tikina duidui: e sega ni kunei na veivoli ena veivanua kecega e dina ni tu na ivakaraitaki me vaka na eda sa kunea na kena e voli /sau vinaka duadua ‘se’ eda sa vakasaqaqara na makete ‘.
Kilai koya kemudrau cakava vata tiko na bisinisi. Raica me vakatakila na vanua ni ivakatakilakila ni bisinisi (sega walega ni yaca ni mataveilawa) kei na nodra itikotiko ni bisinisi, na veika e gadrevi vakalawa.

Na ivakasala e cake e tiko talega me baleta na mataveilawa cava ga ko sa vagolei kina ki na vanua ni vakatauvatani ni isau.

Mo dau nanuma tiko ga …

Vakayagataka na vosanicuru qaqa. Kakua ni vakatakila na nomu mataveilawa se na vosanicuru ni sausaumi ena initaneti vua e dua.
Kevaka ko nanuma ni nomu akaude ni sausaumi ena initaneti sa vakailoataki, cakacaka vakatotolo. Raica na drauni pepa ni veivuke ena initaneti
Mo qarauna na nomu caliditaka na isema e vakarautaka na veilecayaki ni imeli livaliva. Me ivakaraitaki, ena vinaka cake mo vakacuruma vakadodonu ena itikotiko ni mataveilawa ni nomu baqe ki na nomu barausa, se vakayagataka e dua na ivakatakilakila ni ivola ko a bulia ena vakayagataki ni ivakamacala dodonu.
Kevaka o sauma ena kadi ni sausaumi, mo nanuma tiko ni kadi ni dinau e solia na veitaqomaki levu cake mai na iwalewale tale eso ni ilawaki, ka vakadeitaka ni kena sega ni kau mai.
Ni ko saumi mai na veiqaravi ena initaneti se kadi ni sausaumi, vakadeitaka ni sa taqomaki tiko na isema, ena rua na sala:
- e dodonu me tiko e dua na ivakatakarakara ni padlock ena katubaleka ni barausa, ka na basika ena gauna o saga kina mo curu ki na se rejisita. Raica me kakua ni padlock na pepa ena tabana vakaikoya … oqo ena rairai vakaraitaka e dua na vanua veilawakicataki.
  na itikotiko ni mataveilawa e dodonu me tekivu ena ‘https:// ‘. Na ‘s secure’ tudei tu ‘.
- Na kena e cake e vakaraitaka walega ni sa taqomaki tu na isema vei iko kei na itaukei ni mataveilawa, ka sega ni vanua vakataki koya e ka dina. E dodonu mo ni cakava oqo ena nomuni raica vakamatau na vosa me baleta na tuva vosa matau, na ikuri ni vosa kei na matanivola kei na duidui tale eso.
Dau sogota tani na vanua ko sa curu kina se volai tu kina na veika matailalai. Na bokoci ni nomu barausa e sega ni veirauti mo vakadeitaka kina na itataqomaki.
Me maroroi na risiti.
Raica vakavinaka na kadi ni dinau kei na itukutuku ni baqe ni oti na volivoli me vakadeitaki kina ni sa rairai na levu ni ilavo dodonu, ka vakakina ni sega ni dua na ilawaki sa yaco ena veivoli.
Raica me mana ka vakavoui na antivirus/antispyware ni parokaramu kei na icurucuru ni bera ni ko lako ena initaneti

Kevaka e tiko na nomu taro se na veika eso me baleta na vakatauvatani isau

Kevaka ko siqema ni ko sa vagolei ki na dua na mataveilawa lawaki se lasutaki, ripotetaka na veika e yaco ki na timi ni mataveilawa ni veidutaitaki isau.

Kevaka ko nanuma ni ko sa coko ena ilawaki:

Ripotetaka vei ira na ovisa.