E vuqa tale na ulutaga ena mataveilawa oqo e sa dau rawata na Macs ka sa dodonu me ra wiliki talega kevaka o vinakata mo taqomaka na nomu Mac.
Na itukutuku oqo e kovuta na Mac OS X ia e sega ni ivakarau ni kena cicivaki taumada na Mac. Me baleta na veitaqomaki levu duadua, keitou vakatura me vakavoutaki na nomu parokaramu.
Na cala namaki
- Na viruses, spyware kei na malware tale eso.
- Na ravuravu mai vei ira na dau vakacaca komupiuta mera tovolea me rawati kina na itukutuku ni tamata yadua se veika vakailavo.
- Na yali ni vei misini lalai me baleta na butako, tawa maroroi vinaka, kama /waluvu kei na veimataqali ni vakacaca tale eso.
Taqomaka nomu Mac
Maroroya na nomu initaneti me vakavoutaki na parokaramu.
Vakayagataka na vakavoutaki ni itataqomaki kei na parokaramu ni misini lalai ena gauna ga era sa yaco yani kina. Ka nanuma tiko ni rawa vua e dua na Mac me kauta na virasi ka solia ki na dua tale na komupiuta ka rawa ni sega ni tarai koya.
Raica me baleta na kena vakavoui ena nomu gole ki na System Preference application ka digitaka na parokaramu ni vakavoutaki ka kiliki ena Raica Oqo (Check Now).
Raica me laurai ni sa vesuki na kena vakavoui ka sa digitaki e veisiga ena menu lutu sobu. Oqo ena vakadeitaka ni nomu komupiuta ena raica ga vakataki koya ena veisiga na kena vakavoutaki tiko. O na gadreva mo vakarautaka e dua na vosanicuru ni iliuliu me rawa kina na ivakatakilakila oqo.
Me laurai na kena vakavoui, lako ki na Apple menu ni tiko rawa (na ivakatakilakila lailai ni Apple icon tiko ena yasa imawi e cake) ka digitaka na vakavoui ni parokaramu komupiuta ena initaneti. Me dau vakayacori wasoma na jeke oqo.
Na parokaramu ni komupiuta e voli mai na Apple sitoa ena laurai talega na kena vakavoutaki.
Raica na mataveilawa ni manufacturers ni veika me laurai ena initaneti me baleta na kena vakavoutaki. Na veivakavoutaki ena Microsoft e rawa ni lavetaki (download) mai na www.microsoft.com/mac/downloads
Dolava na nomu icurucuru lalagabuka (firewall)
Dolava na System Preference application ka kiliki ena Veitaqomaki (Security); kiliki ena icurucuru vaka lalagabuka (firewall) kiliki ena tekivu (Start).
Parokaramu ni itataqomaki ena initaneti
Vakadeitaka ni kaukauwa ka vakavoui na parokaramu ni tataqomaki initaneti ka cakacaka tiko. E vuqa na iyaya ni tataqomaki ena initaneti era volitaka vakapakete kei na iwali e vakabibitaki ga me baleta na Macs. E vuqa talega na iyaya soli wale ni itataqomaki ni initaneti e tu.
Na lavelavetaki
Na itukutuku e tiko ena nomu Mac e rawa ni sega ni vakaisosomitaki rawa kevaka e yali. Dau lavetaka na nomu itukutuku me rawa ni sivia na dua na ilavelave.
Na iCloud sa ikoya itataqomaki ni Apple ena lavelavetaki ena initaneti kei na mamaroroi. E maroroya na sere, itaba, vidio kei na ivola ka na rawa ni laurai na files ena nomu misini veikauyaki – Macs, iPhones kei na iPads. Na iCloud e vinaka sara vei ira e vuqa na vakayagataki initaneti era sega ni levu na (data) itukutuku bibi me maroroi, ka soli kina e dua na mamaroroi sega ni saumi ka rawa ni 5GB. Na ikuri ni mamaroroi e dau saumi vakayabaki me vaka na kena levu e maroroi ena tikinisiga. Na lavelavetaki ena iCloud e kena imatai ni gauna ena via taura e dua na gauna, ka na totolo sara na kena ikarua kei na kena e tarava, baleta ni sa vakavoutaki ga na itukutuku mai na kena sa yaco taumada
Ena vuku ni isau ni veilavetaki ena nomu itukutuku ki na iCloud – se kevaka e berabera se sega na isema ni initaneti – o na gadreva beka mo vakasamataka na veilavetaki ki na dua na hard drive mai taudaku ka bulia mai na Apple kei na vica tale na dau volivolitaki. Macs e tiko kina e dua na utility e tara cake e dua na misini ni gauna (Time Machine) ka tauyavutaka na kena backups ni file ka rawa ni vakalesui mai ena dua na tikinisiga e muri. Ena rawa talega kina vei iko mo vakalesuya mai na ivakarau taucoko (kaukauwa ena nomu Mac ka taura sobu na ivakaro (⌘) kei R na idola ena gauna e basika kina na sikirini dravudravua se boot mai na OS X vakacuruma na DVD), file duidui eso, se dua na file.
iKuri ni ivakasala kei na inaki
Vakayagataka na vosanicuru kaukauwa ka vakavoutaka ena veigauna. Mai na OSX 10.9 (Mavericks), na Manidia ni Keychain e tara tiko na vosanicuru/curu ena rawa ni kidava ni ko sa vakacurumi ena dua na fomu ni curu se volayaca e Safari. Ena qai solia vei iko e dua na vosanicuru kaukauwa ka rawa ni o vakayagataka ka maroroya ena nomu keychain. Na iwalewale oqo e vakamacalataki tiko ena vica tale na mataveilawa, me kena ivakaraitaki: www.imore.com/how-vakarautaka -vosa ni curu -icloud-keychain-and-os-x-mavericks
Mac OS X sogota na tabana levu ka vakayagataka na veivakavoutaki vakai koya. E sega ni dodonu me a rawati.
Me baleta na ikuri ni veitaqomaki lako kina System Preference kerekere, digitaka na veitaqomaki kei na toqa nomu digidigi yadua ena veimama ni sikirini era e gadrevi kina na vosanicuru me yadra kina na komupiuta oqo mai na moce se sikirini saver; sogota vakaikoya na curu; Gadrevi na vosanicuru me dolavi kina na lavelavetaki yadua ni ivakarau ni kena taqomaki; Curu yani ni oti e 10 na miniti ni sega ni cakacaka tiko; ka vakayagataka na vakasama mareqeti taqomaki. E vuqa vei ira na digidigi oqo e semati ki na kena lewai na komupiuta ena nodra sega ni dau vakayagataka ko ira era sega ni dodonu me curu kina.
Vakasamataka me lavetaki (encrypting) na nomu files kevaka e sa butakoci na nomu komupiuta, vakabibi kevaka o vakayagataka tiko e dua na MacBook, MacBook Pro se MacBook Air. Ena tarova na kena wiliki na nomu file. Me vakayacori oqo, lako ki na ivakarau ni kere dinau (System Preference), digitaka na veitaqomaki (security) ka cega na FileVault. Mo kila tiko, ni dolavi na FileVault na kena rawa ni kauta mai na misini na nomu itukutuku (Time Machine) me lavetaka na data vakayagataki.
Vakayagataka itaqomaki ni benu lala mai na menu ni Finder me bokoci kina na file.
Kevaka o vakayagataka na parokaramu virtualisation me vaka na keba ni Boot, vakatauvatani se VirtualBox mo cicivaka kina e dua na ivakarau ni Windows, sa dodonu mo vakadeitaka ni sa taqomaki tu me vaka e dua ga na PC.
Kevaka e duidui na nomu Mac mai vei ira na dau vakayagataka, vakaduria na akaude kei na vosanicuru me rawa ni maroroi kina na files ni tamata yadua kei na kena rawa ni veisautaki na vanua ni veitaqomaki ena komupiuta e sega ni vakatarai. Mo cakava oqo, lako ki na ivakarau ni kere dinau System Preference ka digitaka na akaude (Accounts). Vakamuria na idusidusi me vakuri kina na vakayagataki vou ka tuvanaka na nodra ivakarau ni vakatulewa vakaitubutubu kei na veika vakatabui tale eso.
Tauyavutaka e dua na akaude levu ni veiqaravi. E sega ni gadrevi mo curu yani vakawasoma ki na akaude oqo, ia mo nanuma tiko na yaca ni nomu akaude kei na vosanicuru. Na akaude e veigauna e dodonu me tiko kina na vakatarai me qaravi na digidigi ena komupiuta veilecayaki.
Bulia e dua na ‘tutu katakata’ mo tekivuna kina na nomu sikirini saver (sa vakarautaka tu vei iko na saver ni sikirini mo dau kerea e dua na vosanicuru). Tekivuna na itikotiko ni ivakarau, ka digitaka na ‘desktop kei na sikirini Saver’. Ena botona ni imatau na ibulukau ni ‘tutu katakata’. Digitaka na nomu tutu ka digitaka na ‘Tekivu ena sikirini Saver’ mai na menu lutusobu.
Oqo sa rawa mo tekivuna na saver ni sikirini ena nomu vaqiqica na mouse ki na itutu e veiganiti ni sikirini.