Kevaka e okata na nomu isoqosoqo na ivakamacala e cake, sa na dodonu vakalawa me vakamuria na GDPR. Na GDPR ni vanua e vakabibitaki vakalevu cake ena ivolatukutuku e dodonu me dau vakaraitaka na veidaunimaroiyau ni itukutuku me vakaraitaka na nodra vakatulewa. Na vakadonui ena veivanua bibi kece sara ena gadrevi kina na nomu isoqosoqo mo railesuva kina na kena rawa ni veiliutaki kei na kena vakatulewataka na itukutuku maroroi me vaka e dua na ilavelave TLW. E dua na ka e rawa ni o railesuva kina na qaravi kei na ituvatuva tale eso e tiko vei iko ena gauna ni wasei ni itukutuku vata kei na veisoqosoqo tale eso.
Na rai vakararaba oqo e tukuna tiko na ituvatuva bibi ni GDPR me vukei iko mo kila na suitu vakalawa ena EU. Sa baleti ira era sa vakaitavi tiko ena veisiga me baleta na itukutuku taqomaki.
Ocei dau vakayagataka na GDPR?
Na GDPR e vakayagataki ki na ‘Veidaunimaroiyau’ kei na ‘processors’. E kaya na iliuliu ni vale ni volavola na sala kei na vuna e cakacakataki kina na itukutuku ni tamata yadua kei na kena processor ena vukuna na iliuliu.
Kevaka o processor, na vanua GDPR kina na nomu itavi vakalawa; me vaka beka oqo, e sa gadrevi mo maroroya na itukutuku ni tamata yadua kei na qaravi tavi. Ko na vakalawa vakalevu cake sara kevaka o sa nona itavi e dua na kabasu. Na itavi oqo ni processors e dua na ka vou e gadrevi ena loma ni GDPR.
Ia, kevaka o iko e dua na dauniyau, o na sega ni vakaceguya na nomu itavi ka na okati kina e dua na processor — na vanua me na GDPR kina na nomu itavi vei iko mo vakadeitaka na nomu qaravi kei na processors ka salavata kei na GDPR.
E vakayagataki na GDPR me cakacakataki kina na kena vakayacori na organisations ena loma ni EU. E vakayagataki talega me organisations ena taudaku ni EU ka dau solia na iyaya se veiqaravi vei ira na tamata yadua ena EU.
Na GDPR e sega ni baleta na itaviqaravi oka kina na kena cakacakataki na lawa tabana Directive, ka cakacakataki kina na inaki ni veitaqomaki raraba kei na kena cakacakataki na nodra ga na tamata yadua/itaviqaravi ni matavuvale.
Na itukutuku cava e vakayagataka na GDPR?
iTukutuku ni tamata yadua
Na GDPR e vakayagataki ki na ‘itukutuku ni tamata yadua’. Ia, na ivakamacala nei GDPR e matailalai sara ka sa matata sara ga kina na itukutuku me vaka e dua na identifier ena initaneti – e.g. dua na itikotiko IP – e rawa ni tiko kina na itukutuku ni tamata yadua. Na ivakamacala rabailevu cake e vakarautaka e dua na tiki ni Lotu rabailevu me baleta na itukutuku ni tamata yadua, ka vakasamataka na veisau ena tekinolaji kei na sala isoqosoqo ni kena kumuni na itukutuku me baleti ira na tamata.
Me baleta na veisoqosoqo e vuqa, maroroi ni itukutuku ni HR, lisi ni kasitama, se na ivakamacala ni veitaratara kei na veika tale eso, na veisau ni ivakamacala me na dau veisau vakalailai. E rawa ni o nanuma ni kevaka o taura tu na itukutuku e tiko ena loma ni DPA, ena lutu talega ena loma ni kena vakayacori na GDPR.
Na GDPR e vakayagataki ruarua ki na itukutuku ni cakacaka vakataki koya ni tamata yadua kei na ivolavakarau ni failitaki ka sa vakarautaki tu kina na itukutuku ni tamata yadua me vaka na kena ivakarau.
Na itukutuku yadua e tiko na kena pseudonymised – e.g. na coded – e rawa ni lutu ena loma ni kena vakayacori na GDPR e vakatau ena kena dredre me da solia na pseudonym ki na dua na tamata.
iTukutuku ni tamata yadua
Na GDPR e vakaibalebaletaki ki na itukutuku ni tamata yadua me “iwasewase digitaki ni itukutuku yadua” (raica na itukutuku 9).
Me kena ivakaraitaki, na iwasewase digitaki oqo e oka kina na ituvaki ni itukutuku, kei na itukutuku demokarasi ka cakacakataki me kilai kina e dua na tamata.
Na itukutuku ni tamata yadua e baleta na lewai kei na veicala e sega ni okati, ia na kena e vaka me isasabai na kena cakacakataki (raica na itukutuku 10).