English

iTukutuku ni Vakatakekere

Ena dua na ituvaki ni bisinisi, ena sega ni rawa ni taqomaki na veika dredre kevaka o sega ni kila na ka era tiko kina. O koya gona, na kena gadrevi ki na dua na iwalewale ni tataqomaki ni itukutuku, sa ikoya na vakavakarau ni dua na vakadidike bibi me rawa ni kila na nomu isoqosoqo ni sa kila tiko na veika dredre e sotava tiko. Oqo ena rawa kina vei iko mo qaravi ira ena sala kei levu duadua, vinaka kei na isau ni kena isau.

Dina sara, na iyautaukeni ni itukutuku e duidui mai na veika bibi ni bisinisi ki na kena e lailai se sega na kena bibi, ka caka e dua na vakadidike ni itukutuku me duidui ena kedra maliwa.

Veika me saravi

Me dikevi na iyautaukeni ni itukutuku e vakayacori ena isoqosoqo me baleta na tolu na ka oqo:

  • Veika Taqomaki

Na kena maroroi na itukutuku me vaka na HR se isau ni itukutuku, akaude ni veika vakailavo, itukutuku ni kasitama kei na iyau. Me kena ivakaraitaki, kevaka era vakailoataki taqomaki na tamata cakacaka se kasitama, oqo ena rawa ni umani kina e dua na kabasu ni itukutuku taqomaki.

  • Yalodina

Na dodonu ni itukutuku e gadrevi me dodonu ka me rawa kina ni maroroi na cakacaka bibi ni isoqosoqo, me vaka na kena ituvatuva kei na itukutuku ni buli iyaya, na itukutuku ni tataqomaki ena ivakarau ni tataqomaki se itukutuku vakailavo ena kisi sa volai tu kina e dua na kabani. Me vaka beka oqo, kevaka e dua na veisisivi se kudrukudru a laurai ka veisautaka na itukutuku, ena rawa ni levu na kena revurevu.

  • Kena Rawati

Na kena rawa ni tauri na itukutuku ena gauna e gadrevi kina, me vakataka na pepa ni cakacaka ena mua ni vula, se na itukutuku ni kena cicivaki na itukutuku ena loma ni macawa 8.00am kina 6.00pm, 50 na macawa dua na yabaki. Kevaka e sebera ni kunei na itukutuku ena loma ni gauna oqo, sa rawa ni ka bibi. Me vaka beka oqo, kevaka e sega ni rawa ni laurai na ivolatukutuku ni pepa, era na sega ni saumi rawa na tamata cakacaka.

Na acronym ni CIA e vakarawarawataka na veika oqo me nanumi tiko.

Revurevu ni vakadidike ni bisinisi

Mai na vakadidike ni nomu itukutuku ni iyautaukeni, ena tu vei iko na vakasama mo rawata kina e dua na vakadidike ni bisinisi, vakaraitaka na veika dredre kei na kena isau, se ra ka vakailavo, tamata, logistical se reputational.

Me kena gauna, ni ko sa cakava oqo ena rawa kina vei iko mo vakatulewataka na veika dredre oqori ena ivakarau e veiganiti ki na nomu organisation ena nomu digitaka ka justifying taka na countermeasures veiganiti duadua me tiki ni nomu itukutuku ni tataqomaki. Oqo ena oka kina na analysing taki na isau ni countermeasure kei na kena revurevu na veivakarerei e caka me mitigate. Na ivakarau veiganiti eso ena vanua e sega ni rawa me vakadeitaka ni dua na soqo ni unauthorised – ena inaki kaukauwa kei na gugumatua – ena sega ni rawa ni curuma na itukutuku ni kauwai vei ira.

E dina sara, ena rairai sega beka ni countermeasures e gadrevi me taqomaki kina na veika dredre eso, ia kevaka e lailai mo kila na kena isau.

Na itukutuku ni veika e dikevi e dodonu me dau vakayacori vagauna ena junctures, se me vakaraitaka na veisau ena mataqali itukutuku e vakayacori, vale ni bisinisi kei na sowiri veivakarerei waicevata.