English

Na butakoci ni Inisua ni Sausaumi

Sa vakayagataki vakabalavu na inisua ena bisinisi me tiki ni nodra veiliutaki kei na ituvatuva ni kena vakalesui mai na leqa ka sa levu sara na iwiliwili ka vakaraitaka ni ra inisuataki tiko na bisinisi era sa toka mera bula sotava na veika lelevu a yaco. Me yacova mai oqo e vuqa na bisinisi era inisuataki walega na komupiuta kei na misini lalai veikauyaki me baleta na veivakacacani vakayago me vaka na vakacaca, butako se yali, kei na iyaya vakalivaliva e inisuataki ena kena yavu vata ga ni nodra iyaya ni cakacaka ka sega ni okati na  yali, butakoci se vakacacana itukutuku. Eso na isoqosoqo e rawa me rabailevu ga na lawatu ka okati talega kina na iyaya era sega ni cakacaka vinaka kei na vakayagataki ilavo vakaiyalayala me baleta na kena maroroi na itukutuku … Ia e vuqa na dredre se vakacaca ni lawaki e sega ni okati. Na Insurers kei na bisinisi sa kilai tiko ni sa sega ni veirauti na inisua ni veika dodonu ka sa gadrevi kina na inisua ni vakacaca ni curumi butako ni komupiuta  vakalawa me kovuta  na veika me vaka na itukutuku sa yali, virasi, voroki ni itukutuku ena komupiuta kei na takosovi ni itukutuku maroroi. Ka vakakina na kena kau matua na veika dredre ni veika vakailavo, sa yaco me inisua vakalawa vakacacani ni qaravi ni bisinisi.

iNisuataki na dredre

Na inisua vakalawa ni vakacaca e se dua ga na veiqaravi vou kei na ivakatagedegede ni veiqaravi e rawa ni duidui vakalevu sara ena veiinisua yadua, ia e dua na lawatu vinaka me ubia na vakacaca ni veika ena initaneti (cyber) ena kovuta na veika oqo:

  • Yali, veivakacacani se vakalolomataki ni itukutuku
  • Yali, vakacacani se vakalolomataki ni ikatolu ni wasewasea pati (oka kina na kasitama se dau volivoli) me baleta na itukutuku (data)
  • Duka ni ikatolu ni soqosoqo (oka kina na kasitama se dau volivoli) ena vakacaca ni initaneti.
  • iSau ni vakasoqoni ni itukutuku e vakadikevi.
  • Veitokoni vakamisini ena vakalesui mai ni ivakarau kei na i itukutuku.
  • Veitokoni vakalawa
  • Veiliutaki ena gauna ni leqa kei na tokoni ni Veimaliwai ena vanua ni cakacaka (PR)
  • Na sausaumi ni ilavo me baleta na cala kei na itotogi
  • Vakalailaitaka na ilavo e rawati/vakabera na bisinisi
  • Na saumi ni veivakagalalataki
  • Madua ni itukutuku raraba
  • Basuki ni dodonu ni lavelavetaki
  • Yali ni itukutuku e maroroi tu ena O
  • Na vakaraitaki ni veika ena ivola ni itukutuku
  • Vakadikeva ni kena maqosa na ulutaga ni itukutuku
  • Na veivakacacani vakayago ka vakavuna na kabasu ni itukutuku
  • Na vakacalaka kei na cakacaka vakailawaki nakiti.

Edua na isoqosoqo cava ga e vakanuinui ena itukutuku, maroroya na itukutuku vakatamata yadua, veitaratara ena vakayagataki ni mataveilawa, se maroroya ka vakayagataka na mataveilawa ena cakacaka e dododnu me raica ni taqomaki nona bisinisi ena veivakacaca ena komupiuta kei na mataveilawa ena inisua ni vakacaca ni sausaumi. Raica mo rai kina nomu ivola itukutuku ni veika dredre qai taura na inisua e veiganiti kaya. Na veika e gadrevi ena inisua ni sausaumi e duidui vei ira na veikabani mevaka na dau volivolitaki iyaya ena initaneti, na kabani ni lawa, na buli ni vei misini matailalai, na  veiqaravi ni vuniwai, koronivuli ka okati talega na levu ni   tamata cakacaka .

Na iSau

Na inisua ni sausaumi ena vakacaca e sa lutu sara na kena sausaumi vakagauna ena vica na yabaki sa oti, ia e vakatautaki ena levu kei na veicakacaka e na bisinisi ka vinakati kina na inisua. Mevaka ga ni dau namaki na kabani ni inisua e raica na bisinisi e tiko nona itataqomaki ni vakacaca ni mataveilawa kei na komupiuta ka rawa ni veivuke vakalevu kevaka e tiko ena i vakatagedegede gadrevi, na itataqomaki ni kabani ia ena veidutaitaki kei na ituvatuva kei na ivakarau ni veiqaravi ni kabani ni inisua. Ia, na bisinisi e sega ni taucoko nona tataqomaki ena dredre toka na nona rawata na inisua.

Ena vuku ni vereverea ni veika e kovuti, e vakaturi me tauri ga na inisua mai vua edua na kabani tu vakaikoya ka vakatabakidua ena inisua ni sausaumi vakacaca. E ratou na vakasalataki iko ka vukei iko ena kena rawati na ivakarau ni sausaumi dodonu ni nomu bisinisi.