English

Vakavoutaki Na Parokaramu Ni Komupiuta

Na drau ni pepa oqo e vakaibalebaletaki ki na initaneti ena nomu komupiuta ka sega ni ivakarau ni vakayagataki.

Na nomu parokaramu ni komupiuta e rawa ni okati kina na veika oqo:

Microsoft products (e vesuki vata kei na ivakarau ni kena cicivaki na Windows se voli ga vakataki koya)

  • Office (okati kina na Word, Excel, PowerPoint, Outlook)
  • Misini ni itukutuku raraba
  • Tabaka (publisher)
  • Cakacaka (project)
  • Dynamics CRM
  • Visio

Na Microsoft sai koya na parokaramu ni cakacaka kilai levu ena kena vakayagataki na mataqali vakaoqo, ia na ivakasala oqo e vakayagataki kina na parokaramu tale eso ni buli komupiuta.

Dau vakavodoki veikomupiuta taumada (ni o volia na komupiuta)

  • Adobe Reader
  • Adobe Flash
  • Oracle Java
  • Roxio Creator

Eso tale, ituvatuva ni cakacaka, me kena ivakaraitaki:

  • Printers drivers
  • Akaude
  • iTataqomaki ni initaneti
  • Acrobat Distiller

Na parokaramu ni komupiuta e baleta na nomu tabana ni bisinisi, me kena ivakaraitaki:

  • Droini/design/vakarautaki image
  • Buli iyaya
  • Vakarautaki ni ivakatagi
  • Veika vakailavo/vakatututaki

Me vaka ga na kena vakayacori na ivakarau ni veiqaravi, cybercriminals era totolo sara ni raica na veivanua ena rawai rawarawa ena initaneti tale eso ka tomana tiko na kena vakayacori ena gauna ni bula taucoko ni tabana koya. Oqo na nanuma ni levu na tamata ena ivakarau ni rai raraba ni pakete e vakayagataki kina na ivakarau ka ciqoma e vuqa na mataqali isoqosoqo, mai vei ira na kena dau, na parokaramu ka vakatabakidua ena cakacaka.

Me na sotavi oqo, na dau buli initaneti, ena dau vakavoutaka wasoma na vakavoui ni itataqomaki se vakavoui ni veika bibi, ka taqomaki mai na malware kei na itataqomaki ni veivakayagataki.  Eso tale na mataqali veivakavoutaki e vakadodonutaka na leqa ka na vakavinakataka cake na ivakarau ni cakacaka ni parokaramu ni komupiuta, ka sega ni veisemati kei na veitaqomaki.

Na dredre namaki

Na nomu sega ni vakavoutaka na parokaramu ni komupiuta e rawa ni yaco eso na leqa ena nomu komupiuta kei na nomu taqomaki iko ga. Oqo e okati kina na:

  • Virasi, spyware kei na so tale na malware.
  • Na vakalatilati ni Cyber ka yaco kina na cala me vaka na ilawaki, ivakatakilakila ni butakoci kei na yamata vuni.
  • Caroba, sega na toso kei na cakacaka dravudravua.

Me vakuria na kena iwali na veika ni tataqomaki, ena dau tu ga ena initaneti na veivakatorocaketaki kei na veika vou.

Taqomaka na nomu misini lalai

O na dau ciqoma e dua na notisi mai na dau buli parokaramu ni komupiuta ena ivakarau ni qaqarauni ena nomu sikirini, sa vakarautaki tu na vakavoutaki. Sa na soli tiko ga vei iko na digidigi mo lavetaka ka vakacuruma sara vakatotolo se vakamalua. Na noda vakatutu me da lavetaka ka vakatikora ena kena gauna totolo duadua.

Eso na parokaramu ena komupiuta e gadrevi me restart na nomu komupiuta me rawa ni o vakacavara kina na cakacaka vakarautaki ni  komupiuta. Ena soli tale vei iko e so na digidigi mo cakava kina na ka oqo ena gauna sara ga oqo se ena dua na gauna mai muri. Keimami sa vakatura tale mo ni vakayacora oqo ena kena gauna totolo duadua.

Yalovinaka me kilai tiko ni kena lavetaki na vakavoutaki ni parokaramu oqo e sega ni kauta tani na kena gadrevi me cicivaki na ilavelave vou ni initaneti kei na icurucuru lalagabuka (firewall).

Vakamacala ni veivosa

A Glossary of terms used in this article:

Virasi

E dua na file e volai ena inaki duadua ga ni kena caka na veivakamavoataki, se me baleta na itavi qaravi ni basu lawa.